تأثیر رنگ دکوراسیون داخلی روی رفتار انسان

رنگ یکی از عناصر مهم و اساسی در دکوراسیون داخلی است که قدرت تأثیرگذاری بر احساسات و ادراکات انسان‌ها را دارد. این عنصر معمولاً به‌صورت استراتژیک برای ایجاد فضایی مطلوب در خانه‌ها، دفاتر کار و فضاهای عمومی استفاده می‌شود. تأثیر رنگ‌ها بر حالت روحی موضوعی است که از قرن‌ها پیش هم در پژوهش‌های علمی و هم در هنر مورد توجه قرار گرفته است. از اثر آرامش‌بخش رنگ آبی گرفته (که اغلب در بیمارستان‌ها از آن استفاده می‌شود) تا تأثیر انرژی‌بخش رنگ زرد که معمولا در باشگاه‌های ورزشی، کافه‌ها رستوران‌ها و سالن‌های غذاخوری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رنگ‌ها توانایی قابل‌توجهی در تأثیرگذاری بر رفتار انسان و واکنش‌های احساسی او دارند. این مقاله به بررسی ارتباط بین رنگ‌های دکوراسیون داخلی و حالت روحی می‌پردازد. در این مطلب به بیان نحوه برانگیختگی احساس افراد در مواجهه با رنگ‌ها می‌پردازیم و تأثیرات روان‌شناختی آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در پایان این مقاله چرایی استفاده از برخی رنگ‌ها توسط طراحان و معماران داخلی در برخی از فضاها را خواهید دانست.

گریزی به روانشناسی رنگ

روان‌شناسی رنگ به بررسی تأثیر رنگ‌ها بر رفتار انسان، احساسات و فرآیندهای ذهنی او  می‌پردازد. هر رنگ تأثیر روان‌شناختی خاص خود را روی الگوهای رفتاری افراد دارد که می‌تواند بسته به تجربیات شخصی، فرهنگ و دانش او تغییر کند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از رنگ‌ها در بین افراد مختلف باعث باعث ایجاد پاسخ‌های احساسی مشترک می‌شوند. تأثیر روان‌شناختی رنگ‌ها می‌تواند به عواملی زیستی، مانند نحوه تعامل رنگ‌ها با چشم و مغز، و همچنین عوامل فرهنگی، مانند معانی مرتبط رنگ‌ها در جوامع مختلف، مرتبط باشد.

به‌عنوان مثال، رنگ آبی به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان رنگی آرام‌بخش شناخته می‌شود که با ایجاد حس آرامش، اعتماد و ثبات همراه است. این رنگ معمولاً در فضاهایی که انسان به آرامش و تمرکز نیاز دارد، مانند اتاق خواب‌ها یا دفاتر کار یا بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. به گفته روان‌شناس آنگلا رایت، «رنگ‌ها نوعی ارتباط غیرکلامی هستند که سیگنال‌های احساسی قدرتمندی را منتقل می‌کنند و فراتر از کلمات عمل می‌کنند» (رایت، ۲۰۱۰). این نشان می‌دهد که انتخاب درست رنگ در یک فضا می‌تواند احساسات خاصی را تحریک کند و به‌طور مستقیم بر حالت روحی و رفتار افراد تأثیر بگذارد. رنگ قرمز در مقابل آبی، رنگی است که با انرژی، شور و هیجان و شدت همراه است. قرمز می‌تواند ضربان قلب را افزایش دهد و باعث جنب و جوش شود. به‌طوری‌که برای فضاهایی که نیاز به پویایی دارند، مانند آشپزخانه‌ها یا باشگاه‌های ورزشی، انتخاب مناسبی است. تحقیقات نشان داده است که «قرمز می‌تواند متابولیسم و فشار خون را افزایش دهد، که باعث می‌شود افراد احساس انرژی بیشتری داشته باشن» (الیت و مایر، ۲۰۱۴). این ویژگی رنگ قرمز را به انتخابی ایده‌آل برای فضاهای که نیاز به فعالیت در آن‌ها بیشتر دیده می‌شود، تبدیل کرده است.

فهم تأثیر روان‌شناختی رنگ‌ها به طراحان داخلی کمک می‌کند تا فضاهایی ایجاد کنند که حالات روحی خاصی را تقویت کنند و رفتارهای انسان را بهبود ببخشند. به‌عنوان مثال، تحقیقی که توسط دانشگاه جورجیا انجام شد نشان داد که رنگ فضای اداری می‌تواند تأثیر زیادی بر بهره‌وری کارکنان و حالت روحی آن‌ها داشته باشد، به‌طوری‌که رنگ‌های سبز و آبی با سطوح بالاتری از آرامش و تمرکز مرتبط بودند.

تأثیرات احساسی رنگ‌های خاص

آبی: آرامش، استراحت و بهره‌وری

آبی اغلب به تأثیر آرام‌بخش و تسکین‌دهنده‌اش مشهور است. این رنگ معمولاً در فضاهایی که نیاز به استراحت و تمرکز دارند، مانند اتاق خواب‌ها، اتاق‌های نشیمن و دفاتر کار، بیشتر استفاده می‌شود. آبی با احساسات آرامش، صلح و اعتماد مرتبط است و تحقیقات علمی نشان می‌دهد که فشار خون و ضربان قلب را کاهش می‌دهد. در دکوراسیون داخلی، آبی جوی مناسب برای آرامش و تمرکز ایجاد می‌کند.

به گفته والدز و مهرابیان محقق و روانشناس: «آبی به‌طور جهانی به‌عنوان رنگی آرامش‌بخش شناخته می‌شود که تأثیر روان‌شناختی آن باعث کاهش سطح استرس می‌شود” (والدز و مهرابیان، ۱۹۹۴). این رنگ معمولاً در محیط‌های بهداشتی به‌کار می‌رود زیرا تأثیر آرام‌بخشی دارد و به بیماران کمک می‌کند تا بهتر استراحت کنند. سایه‌های روشن‌تر آبی، مانند آبی پاستلی، در ایجاد محیط‌های آرامش‌بخش بسیار مؤثر هستند، در حالی‌که سایه‌های عمیق‌تر، مانند آبی ملوانی، می‌توانند حس خاصی از پیچیدگی و حرفه‌ای بودن را ایجاد کنند.

با این حال، در حالی که آبی معمولاً با احساسات مثبت ارتباط مستقیم دارد، استفاده بیش از حد از آن، به‌ویژه در طیف‌های تیره‌تر، می‌تواند به احساسات غم و اندوه یا افسردگی منجر شود. به گفته الیت و مایر (محقق و روانشناس): «آبی تیره می‌تواند احساس غم و انزوا را برانگیزد و معمولاً منجر به کاهش سطح انرژی می‌شود.» (الیت و مایر، ۲۰۱۴). بنابراین، مهم است که طراحان داخلی آبی را با رنگ‌های گرم‌تر یا خنثی متعادل کرده تا از ایجاد فضایی سرد یا بی‌روح جلوگیری کنند.

قرمز: انرژی، شور و هیجان

قرمز یکی از رنگ‌های بسیار پرشور و هیجان است. این رنگ با انرژی و قدرت ارتباط مستقیم دارد و ضربان قلب را افزایش می‌دهد. به علاوه سیستم عصبی را هم تحریک می‌کند. قرمز معمولاً در فضاهایی که به جنب و جوش یا فعالیت نیاز دارند، مانند اتاق‌های غذاخوری، آشپزخانه‌ها یا باشگاه‌ها، استفاده می‌شود. این رنگ همچنین انتخاب محبوبی برای دیوارهای برجسته است، زیرا یک عنصر دراماتیکی به فضا اضافه می‌کند.

تأثیرات روان‌شناختی قرمز می‌تواند بسته به تیرگی و روشنی آن متفاوت باشد. رنگ‌های قرمز روشن می‌توانند احساسات هیجان و شادابی را برانگیزند، در حالی که قرمزهای تیره‌تر می‌توانند جوی از پیچیدگی و لوکسی ایجاد کنند. به گفته الیت و مایر: «قرمز می‌تواند باعث ایجاد احساس فوریت شود و اشتها را تحریک کند که آن را برای فضاهای پرانرژی مانند آشپزخانه‌ها و رستوران‌ها ایده‌آل می‌کند.» (الیت و مایر، ۲۰۱۴). همچنین قرمز اگر بیش از حد استفاده شود، می‌تواند منجر به ایجاد احساساتی مانند خشم یا عصبانیت شود. و اصلا برای فضاهایی که در آن نیاز به آرامش و تسکین روح احساس می‌شود، مناسب نیست.

در دکوراسیون داخلی، قرمز اغلب به‌صورت استراتژیک برای افزودن انرژی به فضا مورد استفاده قرار می‌گیرد . این رنگ می‌تواند اشتها را تحریک کند، و ما آن را برای فضاهاییکه در آن‌ها تعامل اجتماعی و لذت از غذا در اولویت قرار دارد، پیشنهاد می‌کنیم. استفاده قرمز روی یک بخش کوچک از محیط می‌تواند به‌عنوان نقطه کانونی در یک اتاق عمل کند.

زرد: خوشبینی، خلاقیت و شادی

زرد معمولاً با خوشبینی، شادی و خلاقیت همراه است. این رنگ روشن و شاداب می‌تواند گرما و انرژی مثبت به فضای یک اتاق اضافه کند. در دکوراسیون داخلی، زرد معمولاً در آشپزخانه‌ها، اتاق‌های نشیمن و فضاهای مخصوص کودکان استفاده می‌شود. زیرا جوی مهمان‌نواز و پرانرژی ایجاد می‌کند. این رنگ به‌طور باور کردنی باعث تحریک فعالیت‌های ذهنی و تشویق به ارتباطات می‌شود، که آن را برای فضاهایی که افراد در آن‌ها جمع می‌شوند تا تعامل مؤثری داشته باشند، ایده‌آل می‌کند.

زرد به‌عنوان رنگ تحریک‌کننده ذهنی و شادی شناخته می‌شود. به گفته کولر (روانشناس) : «زرد رنگ تحریک ذهنی و خوشحالی است. این رنگ ارتباطات و خلاقیت را تشویق می‌کند» (کولر و همکاران، ۲۰۰۶). این رنگ ذهن را تحریک می‌کند و تمرکز را ارتقا می‌دهد. به همین دلیل از آن در دفاتر و استودیوها استفاده می‌شود. اما، در حالی که زرد می‌تواند در ارتقا روحیه تأثیر شگفت‌انگیزی داشته باشد، اگر بیش از حد استفاده شود، می‌تواند بیش از حد تحریک‌کننده و حتی باعث احساس اضطراب یا عصبانیت شود. به گفته رایت: «زرد در مقادیر زیاد می‌تواند باعث ایجاد احساس ناراحتی یا عصبانیت شود» (رایت، ۲۰۱۰).

چرا رنگ‌های خنثی در دکوراسیون داخلی طرفداران زیادی دارد؟

رنگ‌های خنثی، شامل رنگ‌هایی مانند سفید، خاکی، خاکی-قهوه‌ای، بژ، طوسی و مشکی هستند که  به‌طور گسترده‌ای در دکوراسیون داخلی برای ایجاد فضایی متعادل و آرام استفاده می‌شوند. این رنگ‌ها معمولاً با احساسات آرامش، سادگی، پیچیدگی و ظرافت مرتبط‌اند. رنگ‌های خنثی به‌دلیل توانایی خود در تکمیل دیگر رنگ‌ها و هماهنگی با هر نوع طراحی، یک انتخاب‌های محبوب برای اکثر فضاها محسوب می‌شوند. برخلاف رنگ‌های تند و پرانرژی مانند قرمز یا زرد، رنگ‌های خنثی تأثیرات ملایم‌تری بر احساسات دارند و می‌توانند به ایجاد فضایی آرام و متعادل کمک کنند.

سفید: پاکیزگی، شفافیت و فضایی گسترده

سفید به‌عنوان نمادی از پاکیزگی، خلوص و شفافیت شناخته می‌شود. این رنگ معمولاً در اتاق‌هایی که نیاز به احساس آرامش و فضای باز دارند، مانند اتاق‌های نشیمن، حمام‌ها یا آشپزخانه‌ها، استفاده می‌شود. سفید به‌طور غیرمستقیم باعث ایجاد احساس شادابی و تازگی می‌شود و می‌تواند به محیط احساس بهتری را منتقل کند. در دکوراسیون داخلی، سفید معمولاً به‌عنوان رنگی برای بزرگ‌تر و دلبازتر نشان دادن فضاها استفاده می‌شود.

استفاده بیش از حد از این رنگ، به ویژه در فضاهای کوچک،  ممکن است باعث ایجاد حس بی‌انگیزگی شود  و فضایی سرد و بی‌احساس ایجاد کند. به گفته رایت: «سفید به‌طور طبیعی احساس بی‌زمانی و سادگی را برانگیخته و فضاهای کوچک را بزرگ‌تر و روشن‌تر می‌کند». با این حال، مهم است که برای جلوگیری از حس یکنواختی، از رنگ‌های دیگری مانند بژ، مشکی یا رنگ‌های پاستلی  در کنار سفید استفاده شود.

خاکی و بژ: آرامش، گرما و ثبات

رنگ‌های خاکی و بژ، که از ترکیب رنگ‌های طبیعی زمین به‌دست می‌آیند، معمولاً با احساس گرما، راحتی و ثبات مرتبط هستند. این رنگ‌ها محیطی گرم را ایجاد می‌کنند و برای اتاق‌های نشیمن، اتاق‌های خواب و فضاهایی که افراد بیشتر در آن استراحت می‌کنند، ایده‌آل هستند. این رنگ‌ها همچنین می‌توانند احساس امنیت و وابستگی را افزایش دهند.

این رنگ‌ها اغلب با طبیعت مرتبط هستند و می‌توانند باعث ایجاد احساس آرامش و قرابت با  محیط طبیعی را ایجاد کنند. طبق تحقیقات الیت و مایر در سال 2014: «خاکی و بژ به‌طور گسترده‌ای برای ایجاد فضایی گرم و آرامش‌بخش استفاده می‌شوند، زیرا این رنگ‌ها احساس امنیت و پایدار بودن را منتقل می‌کنند.» همچنین، این رنگ‌ها معمولاً در طراحی‌های مینیمالیستی و سبک‌های دکوراسیون طبیعی مورد استقبال قرار می‌گیرند. استفاده بیش از حد از این طیف می‌تواند محیط را بی روح و یکنواخت جلوه دهد، به همین دلیل طراحان داخلی آن را با طیف رنگ‌های دیگر متعادل می‌کنند.

طوسی: ظرافت، تعادل و احساس حرفه‌ای بودن

طوسی یکی از رنگ‌های خنثی است که به‌طور گسترده در دکوراسیون داخلی به‌ویژه در محیط‌های حرفه‌ای مانند دفاتر کار و فضاهای تجاری استفاده می‌شود. این رنگ معمولاً با ظرافت، تعادل و حس حرفه‌ای بودن مرتبط است. طوسی به‌عنوان یک رنگ خنثی و ملایم، می‌تواند احساس آرامش و تمرکز را در محیط ایجاد کند و در عین حال به فضا حس پیچیدگی بدهد.

رنگ طوسی همچنین به‌عنوان رنگی متعادل شناخته می‌شود که قادر است در ترکیب با رنگ‌های گرم یا سرد، هماهنگی خاصی در فضا ایجاد کند. به گفته والدز و مهرابیان (۱۹۹۴): «طوسی احساس آرامش و تعادل را ایجاد می‌کند و در محیط‌های حرفه‌ای می‌تواند در کنار رنگ‌های پر انرژی مانند قرمز یا آبی برای ایجاد فضاهایی هماهنگ و کارآمد به کار گرفته شود.»

در حالی که طوسی معمولاً به‌عنوان رنگی ظریف و حرفه‌ای شناخته می‌شود، استفاده بیش از حد از این رنگ می‌تواند فضایی سرد و بی‌روح ایجاد کند. بنابراین، استفاده از طوسی در کنار رنگ‌های گرم مانند چوب طبیعی یا رنگ‌های پاستیلی می‌تواند تأثیرات مثبت بیشتری بر حالت روحی افراد داشته باشد.

مشکی: قدرت، پیچیدگی و دراماتیک بودن

مشکی یکی دیگر از رنگ‌های خنثی است که معمولاً با قدرت، پیچیدگی و ایجاد حسی لوکس همراه است. این رنگ برای فضاهای دراماتیک و با تاثیرات بصری قوی استفاده می‌شود. مشکی معمولاً در دکوراسیون داخلی برای افزودن عمق، کنتراست و شکوه به فضا به کار می‌رود. رنگ مشکی می‌تواند به فضا حس پیچیدگی و جذابیت ویژه‌ای ببخشد، به‌ویژه زمانی که به‌طور متعادل با رنگ‌های دیگر ترکیب می‌شود.

با این حال، مشکی در صورتی که به‌طور زیاد و بدون تعادل استفاده شود، می‌تواند فضا را تاریک کرده و اثر افسردگی روی روح و روان انسان داشته باشد. به گفته کولر و همکاران (۲۰۰۶): «مشکی معمولاً با احساسات قدرت و مرگ مرتبط است، اما استفاده آن در مقادیر متعادل می‌تواند حس لوکس و شیک بودن را القا کند.» به همین دلیل، معمولاً از رنگ مشکی در طراحی‌های خاص و در قالب جزئیات، مانند مبلمان، دیوارهای برجسته یا لوازم جانبی استفاده می‌شود.

سرانجام آنچه باید درباره تأثیر رنگ‌ها روی حالات روحی انسان بدانید

تأثیر رنگ‌های دکوراسیون داخلی بر حالت روحی، پدیده‌ای قدرتمند و پیچیده است. رنگ‌ها می‌توانند به‌طور ظریف و عمیق بر احساسات، رفتار و واکنش‌های افراد نسبت به موضوعات مختلف تأثیر بگذارند. با درک تأثیرات روان‌شناختی و احساسی رنگ‌های مختلف، طراحان داخلی می‌توانند فضاهایی ایجاد کنند که حالات روحی و روانی خاصی را تقویت کنند و تأثیر مثبتی روی نحوه تعاملات افراد داشته باشند. تلاش برای ایجاد یک پناهگاه آرامش‌بخش، فضای کاری پرانرژی، یا محیطی اجتماعی و زنده در گرو استفاده استراتژیک از رنگ‌هاست.

منابع

الیت، آ. ج. و مایر، م. آ. (۲۰۱۴). رنگ و عملکرد روان‌شناختی: تأثیر قرمز بر دستیابی به عملکرد. مجله روان‌شناسی تجربی: عمومی، ۱۴۳(۱)، ۱-۱۲.

رنگ و عملکرد روان‌شناختی: یک مطالعه فراملی از محیط‌های کاری داخلی. ارگونومی، ۴۹(۱۴)، ۱۴۹۶–۱۵۰۷.

والدز، پ. و مهرابیان، آ. (۱۹۹۴). تأثیر رنگ‌ها بر احساسات و رفتار.

مقالات سمینار بین‌المللی روان‌شناسی محیطی (صفحات ۱-۹).

رایت، آ. (۲۰۱۰). قدرت رنگ: راهنمای روان‌شناسی رنگ. سیستم تأثیرات رنگ.